[vc_row][vc_column][vc_column_text]قفل شدن و گرفتگی فک یا تریسموس که گاهی اوقات لاک‌جو Lockjawنیز نامیده میشود، عارضه ای بسیار دردناک است که در آن عضلات جونده فک، منقبض و ملتهب شده، و دهان به صورت کامل باز نمی‌شود.برای بیشتر افراد باز شدن کامل دهان به معنای باز شدن آن بیش از ۳۵ میلی‌متر یا کمی بیشتر از عرض دو انگشت است. تریسموس زمانی اتفاق می افتد که فرد قادر به باز کردن دهان خود بیش از ۳۵ میلی متر نباشد. افرادی که به بیماری تریسموس یا قفل شدن و گرفتگی فک و گرفتگی عضلات فک مبتلا شوند، مشکلات مختلفی در تغذیه و بلع، بهداشت دهان و دندان و حتی تکلم پیدا می‌کنند.
بیماری تریسموس یا قفل شدن و گرفتگی فک بیشتر در افرادی با ویژگی‌های زیر دیده میشود:
- افرادی که دندان عقل خود را جراحی کردند و به اصطلاح به تریسموس دندان عقل مبتلا می‌شوند.
- افرادی که سرطان سر و گردن دارند و بیماریشان روی ساختارهایی حرکتی فک و دهانشان تاثیر گذاشته است.
- افرادی که در ناحیه سر و گردن پرتودرمانی را انجام دادند.
برخی تریسموس یا قفل شدن و گرفتگی فک را با بیماری کزاز یکی می‌دانند یا با آن اشتباه می‌گیرند. در حالی که کزاز عفونتی است که توسط باکتری کلستریدیوم تتانی ایجاد میشود. کزاز واکسن دارد و به همین دلیل بیماری نادری است.با این‌حال اگر فردی به کزاز مبتلا شود، دچار اسپاسم عضلانی میشود. این اسپاسم ممکن است در هر ناحیه‌ای از بدن رخ دهد اما زمانی که در ناحیه سر و گردن اتفاق بیافتد، باعث تریسموس فک یا قفل شدن و گرفتگی فک میشود.
اگر این بیماری بر اثر پرتودرمانی ایجاد شود، به دلیل بافت فیبری اضافه‌ای که به دنبال آن ایجاد میشود، بیمار ممکن است به درمان‌های پیچیده‌تری نیاز داشته باشد. این بیماری می تواند در نتیجه آسیب به فک، جراحی دهان، عفونت، سرطان یا پرتودرمانی برای سرطان های سر و گلو ایجاد شود.
علل تریسموس یا قفل شدن و گرفتگی فک
تروما و التهاب علل احتمالی تریسموس یا قفل شدن و گرفتگی فک هستند، اما دلایل احتمالی زیادی برای ایجاد تریسموس وجود دارد، از جمله موارد زیر:
ضربه یا تروما
ضربه یا آسیب دیدن فک می تواند منجر به تریسموس یا قفل شدن و گرفتگی فک شود. نمونه هایی از چنین آسیب هایی شامل شکستن استخوان فک یا آسیب دیدگی بافت به دنبال جراحی دندان است.
موارد دیگر عبارتند از:
- جراحت مفصل گیجگاهی فکی
- هماتوم ، یا جمع شدن خون در خارج از رگ های خونی
- صدمه به عضلات جونده که افراد هنگام جویدن از آنها استفاده می کنند.
التهاب
برخی از بیماریها که باعث ایجاد التهاب در دهان می شوند ممکن است باعث ایجاد تریسموس شوند. به عنوان مثال: پریکورونیت، که التهاب بافت نرم اطراف دندان است و به طور بالقوه منجر به نهفته ماندن یک دندان مولر می شود.
موارد دیگر عبارتند از:
- ورم مفاصل در استخوانهای فک
- اسکلرودرما ، که یک بیماری خود ایمنی است که بر روی بافت همبند تأثیر می گذارد.
- فیبروز بافت نرم، که در صورت تشکیل بافت همبند فیبروز اضافی ایجاد می شود.
جراحی دندان
جراحی دهان از جمله کشیدن دندان عقل ممکن است باعث التهاب در دهان شده و منجر به تریسموس شود.
اگر دهان وسیع تر از حد معمول آن باز گردد(Hyperextension)، برای مثال در حین جراحی ممکن است منجر به تریسموس شود.
عفونت
در برخی موارد عفونت ها می توانند در ایجاد تریسموس نقش داشته باشند.
انواع عفونت هایی که ممکن است به این مشکل منجر شوند، شامل موارد زیر است:
- اوریون
- کزاز
- تونسیلیت یا التهاب لوزه‌ها
- آبسه پری‌تونسیلار
- انواع دیگر آبسه
سرطان
تومورهای سرطانی در سر یا گلو می توانند عملکرد فک را تحت تأثیر قرار دهند. همچنین پرتودرمانی این تومورها می تواند سبب ایجاد تریسموس شود. بر مبنای یک مطالعه در مقیاس کوچک به سال ۲۰۱۶ شامل ۳۰ نمونه دچار سرطان دهان، ۵۳.۳ درصد نمونه‌ها در زمان تشخیص دچار تریسموس بودند.این رقم پس از انجام عمل جراحی به ۸۶.۷ درصد و پس از رادیوتراپی به ۸۵.۷ افزایش یافت.
ریسک فاکتورهای تریسموس یا قفل شدن و گرفتگی فک
در حالی که هر فردی می تواند دچار تریسموس شود، برخی از عوامل ممکن است شانس ابتلا به آن را افزایش دهد. این عوامل شامل:
- ابتلا به سرطان سر یا گردن
- پرتودرمانی برای سرطان سر یا گردن
- جراحی اخیر برای کشیدن دندان عقل
- ترومای اخیر به دهان یا فک
- داشتن انواع خاصی از عفونتهای دهان
علائم بیماری تریسموس یا قفل شدن و گرفتگی فک
علامت اصلی تریسموس یا قفل شدن و گرفتگی فک باز نشدن کامل فک یا باز شدن دهان تنها به میزان ۳۵ میلی متر یا کمتر است.
علائم دیگر عبارتند از:
- درد و گرفتگی فک
- مشکل در گاز زدن و جویدن غذاها یا مسواک زدن دندان ها
- عدم توانایی بلع برخی ازغذاها
- سردرد
- درد گوش
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
تریسموس فک اغلب خود به خود برطرف میشود، اما اگر درد شدیدی داشتید یا در جویدن و بلع مشکل داشتید، بهتر است سریعا با یک متخصص دهان صحبت کنید. پزشک شما می‌تواند با پیدا کردن علت تریسموس و گرفتگی عضلات فک درمان را شروع کند.
در نتیجه درد شما تسکین پیدا می‌کند و از عوارض احتمالی آن مانند اختلال در بلع و مشکل در خوردن و آشامیدن و ایجاد بافت فیبری در مفصل فک یا عضلات اطراف آن جلوگیری می‌کند.
عوارض تریسموس یا قفل شدن و گرفتگی فک
تریسموس ممکن است باعث ایجاد عوارض مختلفی شود که می تواند بر کیفیت زندگی فرد تأثیر گذارد، مانند
مشکلاتی در حفظ بهداشت دهان و دندان .
اگر فردی نتواند دهان خود را به طور کامل باز کند، حفظ بهداشت دهان و دندان برای او دچار مشکل می شود و بهداشت نامناسب دهان می تواند منجر به موارد زیر شود:
- بوی بد دهان (هالیتوز)
- پوسیدگی دندان (حفره)
- عفونت
تریسموس یا قفل شدن و گرفتگی فک همچنین ممکن است قرار دادن دندان مصنوعی در دهان یا خارج کردن آنها را برای تمیز کردن، چالش برانگیز کند. این بیماری ممکن است تغییر ظاهری نیز داشته باشد و این موضوع شرایط را برای بیمار سخت‌تر و دردناک‌تر می‌کند.در بیشتر مواقع بیماری تریسموس فک موقتی است و تا حدود ۵ هفته برطرف میشود. با وجود این، ممکن است گاهی از این هم بیشتر طول بکشد و اگر به‌موقع درمان نشود ممکن است هرگز خوب نشود.
مشکل در خوردن غذا
اگر افراد نتوانند غذای خود را گاز بزنند، و جویدن یا بلع برای آنها سخت شود، احتمال سوء تغذیه و کم آبی بدن افزایش می یابد. در چنین شرایطی، تغییر موقت رژیم غذایی عمدتا به سمت رژیم غذایی مایع و نرم ممکن است به کاهش این خطرات کمک کند.
عفونت
اگر عفونت عامل تریسموس یا قفل شدن و گرفتگی فک باشد، ممکن است عوارض جانبی نظیر سلولیت نیز مشاهده شود.سلولیت، التهاب پوستی است که غالباً ناشی از عفونت است. بسیاری از دلایل عفونی و تروماتیک تریسموس نیز ممکن است عوارضی به همراه داشته باشند. به عنوان مثال، یک عفونت odontogenic که باعث تریسموس می شود، می تواند منجر به عفونت بیشتر با سلولیت صورت یا استئومیلیت مندیبل شود. علائم این بیماری شامل موارد زیر است:
- ادم یا تورم
- قرمزی پوست
- ساتع شدن گرما از محل عفونت
- درد
تریسموس یا قفل شدن و گرفتگی فک چگونه تشخیص داده میشود؟
دندانپزشک یا پزشک با معاینه فیزیکی و سوال در مورد سابقه ی پزشکی بیمار می تواند تریسموس را تشخیص دهد.ممکن است در مورد آسیب های اخیر یا کارهای دندانپزشکی از بیمار سؤال شود و یا دندانپزشک به دنبال علائمی از سرطان یا ناهنجاری در استخوان ها یا بافت های فک باشد.همچنین دندانپزشک ممکن است یک یا چند آزمایش زیر را برای تشخیص یا رد تریسموس درخواست کند:
- اندازه گیری میزان باز شدن دهان
- سی تی اسکن
- اسکن MRI
گزینه های درمانی قفل شدن و گرفتگی فک
هرچه زودتر برای درمان این بیماری اقدام کنید، نتیجه بهتر و سریع‌تری خواهید گرفت. روشهای درمان این بیماری را در زیر توضیح دادیم:
استفاده از دستگاه کشش فک
پزشک یا فیزیوتراپیست ممکن است استفاده از دستگاه کشش فک را توصیه کنند.در یک مطالعه در سال ۲۰۱۴ ، افرادی که هنگام انجام تمرینهای خاص دهان از چنین وسیله ای استفاده می کردند، بطور متوسط توانستند دهان خود را به میزان ۵٫۵ تا ۷٫۲ میلی متر باز کنند.این دستگاه بین فک بالا و پایین قرار می‌گیرد. فیزیوتراپ نیز حین استفاده از آن به شما می‌گوید چه حرکتی را و درچه زمانی، انجام دهید.
درمان دارویی
ممکن است لازم باشد برای کاهش درد و شل شدن عضلات فک، بیمار دارو دریافت کند. داروهای معمول تریسموس شامل شل کننده ی ماهیچه ها و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی برای تسکین درد است. بسته به شدت علائم، پزشک ممکن است داروهای خوراکی یا داروهایی که باید در فک تزریق شوند را تجویز کند. برخی از انواع NSAID ها را می توان بدون نیاز به نسخه از داروخانه ها خریداری کرد.
فیزیوتراپی
شیوه درمانی فیزیوتراپی معمولا شامل ماساژ و کشش فک برای کمک به شل شدن عضلات و کاهش درد است.
تغییرات رژیم غذایی
ممکن است افراد تا زمانی که شرایطشان بهبود یابد، نیاز به تغییر رژیم غذایی خود داشته باشند. برای اکثر افرادی که دچار تریسموس شده اند، تغییر رژیم به یک رژیم غذایی با غذاهای نرم مفید است زیرا خوردن این غذاها بدون باز کردن زیاد دهان امکان پذیر است.انواع سوپ، اسموتی ها، ماست، پوره سیب زمینی، اوت میل، لوبیا، سبزیجات بخار پز شده، میوه های آبپز، پنیر، ماهی، تخم مرغ همزده نمونه هایی از غذاهای نرم هستند.تا زمانی که تریسموس برطرف نشده است، بهتر است از خوردن غذاهای سفت، ترد و یا جویدنی مانند آب نبات، سیب نپخته و گوشت های سفت استفاده نکنید.
طب سوزنی
طب سوزنی یک روش درمان قفل شدن فک در طب سنتی است. بعضی تحقیقات نشان می‌دهند طب سوزنی می‌تواند برای استراحت عضلات و تسکین درد این بیماری مفید باشد. البته این تحقیقات هنوز کامل نیستند و به بررسی‌های بیشتری نیاز دارد.
حرکات فیزیکی موثر برای قفل شدن و گرفتگی فک
چند تمرین وجود دارد که می‌تواند با کشش فک به کاهش التهاب و درد بیماری تریسموس فک کمک کند. این تمرینات را می‌توانید چندین بار در طول روز تکرار کنید. قبل از انجام این تمرینات برای کمک به شل شدن عضله فک، حتما عضلات خود را با حرکات دایره ای به مدت ۳۰ تا ۴۰ ثانیه ماساژ دهید.
- دهان خود را تا جایی که می‌توانید باز کنید. ۱۰ ثانیه در همان حالت نگه دارید و سپس دهانتان را ببندید. این کار را ۵ بار تکرار کنید.
- دهان خود را تا جایی که می‌توانید باز کنید، فکتان را به سمت راست حرکت دهید و سپس دهانتان را ببندید. این کار را ۵ بار تکرار کنید. همین حرکات را برای سمت چپ نیز تکرار کنید.
- گردن خود را با حرکت آن به جلو و عقب و سپس چپ و راست بکشید. سرتان را خم کنید و گوش خود را به سمت شانه بکشید. ۲۰ الی ۳۰ ثانیه نگه دارید و سپس در سمت دیگر تکرار کنید. این حرکات را ۵ بار در هر طرف تکرار کنید.
راه‌های درمان تریسموس یا قفل شدن و گرفتگی فک در خانه
در کنار درمان‌هایی که تحت نظر پزشکتان انجام میشود، می‌توانید در خانه نیز مواردی را برای تسکین دردتان رعایت کنید. از جمله:
ماساژ
قسمت هایی را که بیشتر از بقیه درد می‌کند پیدا کنید و با حرکات دایره‌ای آن را حدود ۳۰ ثانیه ماساژ دهید. گردن خود را صاف نگه دارید. چانه را به سمت قفسه سینه بکشید و ۳۰ ثانیه در همان وضعیت نگه دارید.همین حرکات را تکرار کنید اما این بار سرتان را به سمت چپ و راست بکشید. در نهایت نیز سرتان را به آرامی و به شکل دایره‌ای حرکت دهید. بهتر است برای اطمینان از صحت انجام این کار، با یک دکتر متخصص مغز و اعصاب مشورت کنید.
مصرف مکمل منیزیم
منیزیم ماده معدنی مهمی در تنظیم درد است. مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۰ نشان می‌دهد که مصرف قرص منیزیم قبل و بعد از جراحی دهان، میزان درد این بیماری را کم می‌کند.
محدود کردن مصرف کافئین
کافئین ممکن است با سفت کردن عضله‌های فک، علائم تریسموس را شدیدتر کند. کافئین برای برخی از افراد باعث اضطراب میشود و اضطراب نیز باعث فشردن دندان‌ها به هم میشود.
گرما درمانی
قرار دادن یک حوله گرم و مرطوب روی فک به مدت ۱۵ دقیقه در هر ساعت می‌تواند عضلات را شل کرده و جریان خون را تقویت کند.
سوالات متداول قفل شدن فک
در این بخش به تعدادی سوال متداول در رابطه با این بیماری می پردازیم :
علت قفل شدن و گرفتگی فک بعد از کشیدن دندان چیست؟
تریسموس می‌تواند در صورت آسیب یا صدمه به عضلات فک ایجاد شود. این آسیب‌دیدگی می‌تواند به دلیل موارد زیر اتفاق بیفتد:
- ضربه
- اگر فک بشکند و یا بعد از شکستگی، به مدت زیادی بی‌حرکت بماند، می‌تواند موجب تریسموس شود.
- جراحی دهان
تریسموس می‌تواند پس از هرگونه عمل جراحی دهان، به خصوص پس از جراحی دندان عقل روی عصب ، به ویژه دندان عقل فک پایینی، ایجاد شود. (دندان عقل، آخرین دندان‌های آسیاب در دو طرف هر فک است). همچنین، قفل شدن فک می‌تواند به دلیل التهاب پس از جراحی، یا فشار آمدن بیش از حد به فک، در طول عمل اتفاق بیفتد. یکی دیگر از دلایل آن آسیب دیدن سهوی بافت‌های اطراف فک توسط آمپول بی‌حسی است. بنابراین، پس از کشیدن دندان عقل، درباره بهبودی خود بیشتر تحقیق کنید.
علت قفل شدن فک در خواب چیست؟
استرس یکی دیگر از دلایل ابتلا به تریسموس فک است. گاهی ممکن است فردی در خواب استرس داشته باشد و دندان‌هایش را به هم فشار بدهد. این اتفاق ممکن است به تریسموس منجر شود.
آیا بیهوشی و قفل شدن فک با هم ارتباط دارند؟
در موارد نادری دیده شده است که فک فرد هنگام بیهوشی در رفته و زمانی که به هوش آمده به تریسموس فک مبتلا شده است.
کلام نهایی
تریسموس یا قفل شدن و گرفتگی فک وضعیت دردناکی است که سبب کاهش اندازه دهان به دلیل باز نشدن فک ها می شود.اکثر موارد تریسموس، موقتی هستند و داروها، فیزیوتراپی و سایر روشهای درمانی اغلب می توانند تریسموس را تخفیف داده و عوارض آن را کاهش یا از آنها جلوگیری کنند. درمان زودهنگام معمولاً بهترین نتایج را حاصل می کند.افرادی که در مورد احتمال ابتلای خود به تریسموس نگران هستند، باید با پزشک خود مشورت کنند.
کلینیک مجموعه سلامت ایرانیان
به طور کلی، مجموعه سلامت ایرانیان شامل کلینیک لاغری و کاهش سایز، کلینیک فیزیوتراپی ایرانیان، مرکز ماساژ اصفهان ، باشگاه بدنسازی ایرانیان و استخر آب درمانی ایرانیان تمام تلاش خود را برای بهبود بیماران به کار گرفته است. این مجموعه تحت مدیریت علی رضا صدیقی و فیزیوتراپیست مهدی صدیقی اداره می گردد. برای آشنایی بیشتر با مجموعه سلامت ایرانیان و خدمات ارائه شده توسط این مجموعه می توانید به صفحه ویدیو فیزیوتراپی ایرانیان مراجعه نمایید[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]
