فیزیوتراپی بر درمان سندرم کمپارتمان

سندرم کمپارتمان زمانی رخ می‌دهد که فشار بیش از حد در داخل یک فضای بسته عضلانی در بدن ایجاد شود. سندرم کمپارتمان معمولاً از خونریزی یا تورم پس از آسیب ناشی می‌شود. فشار بالای خطرناک در سندرم کمپارتمان، مانع از جریان خون به بافت‌های آسیب دیده می‌شود. بنابراین این فشار می‌تواند جریان خون را کاهش دهد و در نتیجه از رسیدن مواد غذایی و اکسیژن به سلول‌های عصبی و عضلانی جلوگیری می‌کند. این می‌تواند یک وضعیت اورژانسی باشد و برای جلوگیری از آسیب دائمی نیاز به جراحی دارد. سندرم کمپارتمان می‌تواند حاد یا مزمن باشد.

اگر سندرم کمپارتمان حاد، به موقع درمان نشود، می‌تواند منجر به آسیب دائمی عضلانی شود. اما سندرم کمپارتمان مزمن که به عنوان سندرم کمپارتمان فشاری نیز شناخته می‌شود و اغلب در اثر فعالیت ورزشی ایجاد می‌شود، معمولاً یک وضعیت اورژانسی نیست.

سندرم کمپارتمان چیست؟

نواحی بدن ما، به ویژه در بازوها، پاها و شکم (ناحیه معده)، به محفظه‌هایی تقسیم می‌شوند. این محفظه‌ها حاوی ماهیچه‌ها، اعصاب و رگ‌های خونی هستند. هر محفظه توسط فاسیا جدا می‌شود که نوعی بافت ورقه‌مانند ضخیم که خیلی الاستیک نیست، می‌باشد. بدن می‌تواند تغییرات طبیعی فشار درون این بخش‌ها را تحمل کند. به عنوان مثال، بافت‌های ما ممکن است پس از یک تمرین سخت یا یک آسیب خفیف، کمی متورم شوند. اما فشار زمانی افزایش می‌یابد که تورم بیش از حد در یک محفظه رخ دهد و فاسیا برای افزایش حجم منبسط نشود. این فشار می‌تواند بیش از آن باشد که بدن ما بتواند آن را تحمل کند.

نتیجه این فشار، درد و آسیب عضلانی است. علاوه بر این، جریان خون در داخل و انتقال به محفظه محدود می‌شود. اگر این شرایط از بین نرود، بافت آسیب دیده است. برای جلوگیری از آسیب دائمی باید فشار را کاهش داد. دو دسته از سندرم کمپارتمان بر اساس علت و علائم وجود دارد: حاد و مزمن. علائم و نشانه‌های رایج برای هر دو عبارتند از:

• درد
• رنگ پریدگی
• پارستزی (بی حسی)
• بی نبض (نبض ضعیف)
• فلج (ضعف)

سندرم کمپارتمان در اثر چه عواملی ایجاد می‌شود؟

سندرم کمپارتمان حاد، شایع‌ترین نوع سندرم کمپارتمان است. در حدود سه چهارم مواقع، سندرم کمپارتمان حاد ناشی از شکستگی پا یا دست است. سندرم کمپارتمان حاد به سرعت در طی چند ساعت یا چند روز ایجاد می‌شود. سندرم کمپارتمان می‌تواند از خود شکستگی به دلیل فشار ناشی از خونریزی و ادم ایجاد شود یا سندرم کمپارتمان ممکن است بعداً در نتیجه درمان شکستگی (مانند جراحی یا گچ گیری) رخ دهد. سندرم کمپارتمان حاد نیز می تواند پس از صدمات بدون شکستگی استخوان رخ دهد، از جمله:

• بانداژ خیلی سفت
• فشرده سازی طولانی‌مدت اندام در طول دوره بیهوشی
• جراحی رگ‌های خونی بازو یا پا
• لخته شدن خون در رگ خونی در بازو یا پا
• ورزش بسیار شدید، به ویژه حرکات غیر عادی (کشش تحت فشار)
• مصرف استروئیدهای آنابولیک نیز می‌تواند به ایجاد سندرم کمپارتمان کمک کند.

شکل دیگری از سندرم کمپارتمان، به نام سندرم کمپارتمان مزمن، طی روزها یا هفته ها ایجاد می‌شود. این سندرم که به آن سندرم کمپارتمان ورزشی نیز می‌گویند، ممکن است در اثر فعالیت‌های ورزشی سنگین ایجاد شود که معمولاً ساق پا، باسن یا ران را درگیر می‌کند. سندرم کمپارتمان شکمی تقریباً همیشه پس از یک آسیب شدید، جراحی یا در طول بیماری بحرانی ایجاد می‌شود. برخی از شرایط مرتبط با سندرم کمپارتمان شکمی عبارتند از:

• تروما، به خصوص زمانی که منجر به شوک شود.
• جراحی شکم، به ویژه پیوند کبد
• سپسیس (عفونتی که باعث التهاب در سراسر بدن می‌شود)
• آسیت شدید یا خونریزی شکمی
• شکستگی لگن
• تمرینات غیرعادی شدید شکم (یعنی نشستن روی دستگاه اکستنشن پشت در اتاق‌های وزنه برداری)

 با افزایش فشار در محفظه شکمی، جریان خون به اندام‌های شکمی و از آن، کاهش می‌یابد. کبد، روده‌ها، کلیه‌ها و سایر اندام‌ها ممکن است آسیب ببینند یا برای همیشه آسیب ببینند.

سندرم کمپارتمان با چه علائمی همراه است؟

سندرم کمپارتمان حاد معمولاً چند ساعت پس از آسیب جدی به بازو یا پا ایجاد می‌شود. برخی از علائم سندرم کمپارتمان حاد عبارتند از:

• یک درد عمیق جدید و مداوم در بازو یا پا
• دردی که برای شدت آسیب، بیشتر از حد انتظار به نظر می‌رسد.
• بی حسی، سوزن سوزن شدن
• تورم، سفتی و کبودی

 علائم سندرم کمپارتمان مزمن، شامل تشدید درد یا گرفتگی در عضله آسیب دیده (باسن، ران یا ساق پا) در نیم ساعت پس از شروع ورزش است. علائم معمولاً با استراحت از بین می‌روند و عملکرد ماهیچه‌ها به حالت طبیعی خود باز می‌گردد. سندرم کمپارتان مزمن، می‌تواند شبیه شین اسپلینت (shin splints) باشد و با آن وضعیت اشتباه گرفته شود. سندرم کمپارتمان شکمی معمولاً در افرادی که در بیمارستان بستری می‌شوند و به شدت بیمار هستند، ایجاد می‌شود. آنها معمولاً نمی‌توانند علائم خود را توصیف کنند. پزشکان یا خانواده ممکن است متوجه علائم و نشانه‌های سندرم کمپارتمان شکمی شوند، علائمی همچون:

• شکم متشنج و متورم
• هنگامی که شکم فشار داده می‌شود، دچار پیچش می‌شود.
• خروجی ادرار که کند یا متوقف می‌شود.
• فشار خون پایین

تشخیص سندرم کمپارتمان چگونه انجام می‌شود؟

پزشک ممکن است بر اساس نوع آسیب، توصیف فرد از علائم و معاینه فیزیکی به سندرم کمپارتمان، مشکوک شود. گاهی اوقات، تشخیص سندرم کمپارتمان از این یافته‌ها مشخص می‌شود. در بسیاری از موارد، تشخیص قطعی سندرم کمپارتمان نیاز به اندازه گیری مستقیم فشار داخل محفظه بدن دارد. برای انجام این کار، پزشک می‌تواند یک سوزن را در ناحیه مشکوک به سندرم کمپارتمان وارد کند در حالی که فشار‌سنج متصل، فشار را ثبت می‌کند. همچنین می‌توان یک کاتتر پلاستیکی برای نظارت مداوم بر فشار محفظه وارد کرد.

در سندرم محفظه شکمی مشکوک، فشار‌سنج را می‌توان از طریق سوند ادراری به مثانه وارد کرد. فشار زیاد در مثانه، زمانی که علائم سندرم کمپارتمان شکمی وجود دارد، به شدت تشخیص را پیشنهاد می‌کند. تست‌های آزمایشگاهی و تصویربرداری، می‌توانند از تشخیص سندرم کمپارتمان حمایت کنند. اما هیچ آزمایش دیگری به جز اندازه گیری فشار مستقیم نمی‌تواند تشخیص سندرم کمپارتمان شکمی را انجام دهد.

درمان‌های موثر بر سندرم کمپارتمان

درمان سندرم کمپارتمان بر کاهش فشار خطرناک در محفظه بدن تمرکز دارد. پانسمان‌ها، گچ‌ها یا آتل‌هایی که قسمت آسیب دیده بدن را منقبض می‌کنند، باید برداشته شوند. اکثر افراد مبتلا به سندرم کمپارتمان حاد، نیاز به جراحی فوری برای کاهش فشار کمپارتمان دارند. جراح، برش‌های طولانی را از طریق پوست و لایه فاسیا زیر آن (فاشیوتومی) ایجاد می‌کند و فشار بیش از حد را آزاد می‌کند. سایر درمان‌های حمایتی عبارتند از:

• نگه داشتن بخشی از بدن در زیر سطح قلب (برای بهبود جریان خون در محفظه)
• دادن اکسیژن از طریق بینی یا دهان
• دادن مایعات به صورت داخل وریدی
• مصرف داروهای مسکن

سندرم کمپارتمان مزمن را می‌توان ابتدا با اجتناب از فعالیتی که باعث آن شده و با تمرینات کششی و فیزیوتراپی درمان کرد. جراحی در سندرم کمپارتمان مزمن یا فشاری، ضروری نیست، اما ممکن است برای کاهش فشار لازم باشد. درمان‌های سندرم کمپارتمان شکمی شامل اقدامات حمایتی از زندگی مانند تهویه مکانیکی، داروهایی برای حمایت از فشار‌خون و درمان‌های جایگزین کلیه (مانند دیالیز) است.

جراحی برای باز کردن شکم به منظور کاهش فشارهای سندرم کمپارتمان ممکن است ضروری باشد. بهترین زمان برای انجام عمل جراحی در افراد مبتلا به سندرم کمپارتمان شکمی اغلب مشخص نیست. جراحی برای سندرم کمپارتمان شکمی ممکن است نجات دهنده باشد، اما می تواند عوارضی نیز ایجاد کند.

تاثیر فیزیوتراپی بر درمان سندرم کمپارتمان

اگر سندرم کمپارتمان برای شما تشخیص داده شود، فیزیوتراپ شما نقش مهمی در درمان این عارضه ایفا می‌کند، چه نیاز به جراحی داشته باشد یا نه. فیزیوتراپ شما با شما همکاری خواهد کرد تا یک برنامه درمانی فردی بر اساس شرایط و اهداف شخصی شما طراحی کند.

فیزیوتراپیست شما ممکن است توصیه کند:

• تمرینات دامنه حرکتی: محدودیت در حرکت زانو، پا یا مچ پا ممکن است باعث افزایش فشار در ماهیچه‌هایی شود که در قسمت‌های پایین ساق شما قرار دارند. می‌توان از تکنیک های کششی برای کمک به بازگرداندن حرکت در این مفاصل برای به حداقل رساندن تنش غیرضروری عضلات استفاده کرد.

• تقویت عضلات: ضعف باسن و بخش مرکزی بدن، می‌تواند بر نحوه حرکت پایین تنه شما تأثیر بگذارد و می‌تواند باعث ایجاد نیروهای نامتعادل از طریق گروه‌های عضلانی پایین ساق پا شود که ممکن است به سندرم کمپارتمان کمک کند. ایجاد قدرت مرکزی (در عضلات شکم، کمر و لگن) مهم است، این اعث می‌شود تا ثبات بیشتری در بدن ایجاد شود، زیرا دست‌ها و پاها، حرکات مختلفی را انجام می‌دهند. برای ورزشکارانی که در ورزش‌های استقامتی شرکت می‌کنند، داشتن یک هسته قوی برای تثبیت مفاصل ران و زانو در طول حرکات مکرر پا بسیار مهم است. فیزیوتراپ شما قادر خواهد بود تشخیص دهد که کدام عضلات ضعیف هستند و تمرینات خاصی را برای هدف قرار دادن این نواحی ارائه دهد.

• درمان دستی: بسیاری از فیزیوتراپیست‌ها در درمان دستی بیماران آموزش دیده‌اند و از دستان خود برای حرکت و دستکاری عضلات و مفاصل برای بهبود حرکت و قدرت استفاده می‌کنند. این تکنیک‌ها می‌توانند مناطقی را هدف قرار دهند که درمان به تنهایی دشوار است.

• روش‌ها: فیزیوتراپیست شما ممکن است از روش‌هایی (مانند اولتراسوند، یونتوفورز، گرمای مرطوب، سرما درمانی) به عنوان بخشی از برنامه توانبخشی شما استفاده کند. این ابزارها می‌توانند به بهبود تحرک و انعطاف‌پذیری بافت کمک کنند و بهبودی را افزایش دهند. فیزیوتراپیست شما در مورد هدف هر روش با شما صحبت خواهد کرد.

• آموزش: درمان شما شامل آموزش در مورد چگونگی بازگشت ایمن به فعالیت‌های قبلی است، به خصوص اگر شرایط شما نیاز به فاشیوتومی داشته باشد.

همچنین فیزیوتراپیست شما ممکن است توصیه کند به:

• پوشیدن کفش مناسب‌تر
• انتخاب سطوح و زمین مناسب‌تر برای ورزش
• اجتناب از فعالیت‌های خاص به طور کلی
• تسلط بر استراتژی‌هایی برای بازیابی و حفظ سلامتی (به عنوان مثال، اجازه دادن به عضلات و مفاصل شما برای استراحت)
• تغییر محل کار برای کاهش خطر آسیب

چگونه یک فیزیوتراپیست می‌تواند قبل و بعد از جراحی کمک کند؟

اگر به جراحی نیاز دارید (به دلیل آسیب یا بیماری مزمن)، فیزیوتراپی پس از جراحی برای داشتن بهبودی

موفقیت‌آمیز، ضروری است. فیزیوتراپ شما از نزدیک با جراح شما در مورد ماهیت عمل شما، جدول زمانی

مورد انتظار برای بهبودی و پیشرفت شما در طول دوره توانبخشی، همکاری خواهد کرد. به عنوان یک تیم

درمان، آن‌ها برنامه‌ای را برای اطمینان از اینکه بدن شما زمان کافی برای بهبودی دارد، ایجاد می‌کنند. برنامه

درمانی فیزیوتراپی شما شامل تمرینات و روش‌هایی در زمان مناسب برای بازگرداندن حرکت، تحرک، قدرت و

عملکرد شما خواهد بود.

به چه نوع فیزیوتراپیست نیاز دارید؟

همه فیزیوتراپیست‌ها از طریق آموزش و تجربه بالینی برای درمان انواع شرایط یا آسیب‌ها آماده شده‌اند.

ممکن است بخواهید در نظر بگیرید که فیزیوتراپیست که در درمان افراد مبتلا به آسیب‌های ارتوپدی یا اسکلتی

عضلانی مجرب است، به بهبود شما کمک می‌کند. یک فیزیوتراپیست که دوره رزیدنتی را در فیزیوتراپی ارتوپدی

یا ورزشی گذرانده است، دانش، تجربه و مهارت‌های پیشرفته‌ای دارد که به ویژه برای ورزشکاران کاربرد دارد.

نکات عمومی هنگامی که به دنبال فیزیوتراپیست (یا هر ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی دیگری هستید)،

باید در نظر بگیرید، عبارتند است از:

• پیشاپیش تماس بگیرید و در مورد تجربه فیزیوتراپیست‌ها در کمک به افراد مبتلا به سندرم کمپارتمان بپرسید.
• توصیه‌هایی را از خانواده، دوستان یا سایر ارائه دهندگان مراقبت ‌های پزشکی دریافت کنید.
• آماده باشید تا علائم خود را تا حد امکان با جزئیات شرح دهید و فعالیت‌هایی را که علائم شما را بدتر می‌کند، گزارش دهید.

کلام پایانی

استراحت و تغییر در برنامه ورزشی شما ممکن است به تسکین سندرم کمپارتمان ورزشی کمک کند.

اما علائم ممکن است عود کنند، به خصوص اگر به فعالیت شدید یا تکراری برگردید. بنابراین اگر فکر می‌کنید

پس از آسیب به سندرم کمپارتمان حاد مبتلا هستید، فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید. همچنین

اگر درد، تورم یا ضعف غیرعادی در عضلات خود دارید که مدام عود می‌کند، با پزشک خود صحبت کنید. ممکن

است مشخص شود که تاندونیت یا شین اسپلینت است، اما برای اطمینان باید بررسی کنید. ممکن است

سندرم کمپارتمان مزمن باشد. یک پزشک متخصص می‌تواند استراتژی‌هایی را برای کمک به احساس

بهتر و جلوگیری از آسیب به اعصاب و ماهیچه‌ها پیشنهاد کند.